Vinod Rabhadiya Publication: Death

Vinod Rabhadiya Publication: Death:   Death How long will it say? It must be come one day, could you tell, come on another day?   Nobody can stop it, try, thyself can not push ...

Untouchable by Mulk Raj Anand

            Untouchable (અછૂત)

 “બાબુ જી, બાબુ જી, ભગવાન તમને સુખસંપતિ આપે. મેહેરબાની કરી મારો સંદેશો હકિમ જી ના કાને પોહચાડો.હું બૂમો પાડતો રહ્યો અને બોલતો રહ્યો કે હું હકિમ જી પાસે પાર્થના કરી રહ્યો છું. મારો દીકરો ખૂબ જ તાવ થી પીડાઈ રહ્યો છે. તે ગઇકાલ થી બેભાન છે અને હું હકિમ જી પાસે તેની દવા લેવામાટે આવ્યો છું.” મારી મદદ કરો કોઈ.“દૂર રહે, દૂર રહે મારા થી,” ત્યાં ઉભેલો એક માણસ બોલ્યો. "તને અડીને શું મારે બીજી વખત નાહવા માટે જવું? હકિમ સાહેબ ઓફિસ માં કામ કરતાં લોકો ને પેહલા તપાસ કરશે અને તારા જેવાને તો આખો દિવસ કઈ જ કામ હોતું નથી. “રાહ જો નહિતર બીજા દિવસે આવજે જા” આટલું બોલી તે માણસ દવાખાના માં ચાલ્યો ગયો.

હું ત્યાં ઊભો રહ્યો. જ્યારે કોઈપણ ત્યાંથી પસાર થાઈ ત્યારે બન્ને હાથ જોડી, તેમના પગે પડી હકિમ સાહેબ ને મારો સંદેશો પોહચાડવા માટે આજીજી કરું.પણ આ સફાઈકામ કરનારનું કોણ સાંભળે?  

એક કલાકથી હું કચરાના ઢગલા પાસે ઊભો રહ્યો કે જે મે અકઠોકર્યો હતો. કાળી મજૂરી કરી જે પૈસા કામયો તેનાથી પોતાના દીકરા માટે દવા પણ લઈ ન શકયો યે વિચારતા જાણે કોઈ વીછી વારંવાર મને ડંખ મારી રહ્યો હોઈ એવું લાગી રહ્યું હતું. મે જોયું કે હકિમ જી ના રૂમમાં ધણી બધી બોટલ દવા થી ભરેલી હતી અને છતાં પણ હું તેને મેળવી શક્યો નહીં. મારુ મન ઘરે બીમાર દીકરા પાસે અને શરીર હકિમ જી પણ રૂમ ની બહાર હતું. મારા હ્રદય ને દીકરાથી દૂર કરી ભગવાન ને પ્રાર્થના કરવા લાગ્યો. પણ ત્યાં કોઈ જ મને સાંભળનારું ન હતું. હું મારા દીકરને મરતો જોવા લાગ્યો અને કોઈ આવે ને મને કહ્યું કે., “તારા દીકરાનું છેલ્લી મારુ મોઢું જોઈ લે”. હું ઘરે પાછો ફર્યો.. 

“તમે દવા લઈ આવ્યા ?” મારી પત્ની દોડતી  આવતા મને પૂછ્યું. મારો દીકરો અધડી ખુલેલી આંખો અને બેભાન અવસ્તામાં  મને જોઈ રહ્યો છે. “તેઓએ મને કહ્યું કે જલ્દી તેને  હકિમ પાસે લઈ જશે.” આટલું કહી હું પાછો હકિમ ના રૂમ તરફ જવા લાગ્યો. “દવા નું શું થયું ?, લાવ્યા કે નહીં?” મારા પત્નીયે રડતાં રડતાં બૂમો પડતાં મને કહ્યું. પણ હું દોડતો રહ્યો. હકિમ ના રૂમ મે પોહચ્યો ને તરત જ એમના પગમાં પડી અને કેહેવા લાગ્યો, “ હજી પણ થોડા જીવ રહ્યો છે સાહેબ  મારા દીકરામાં ! હકિમ જી. હું આખી જિંદજી તમારો ગુલામ બની ને રહીશ, પણ મારા દીકરાને બચાવી લ્યો હકિમ જી, દયા કરો, રેહેમ કરો, ભગવાન તમારું ભલું કરશે.”

“ભંગી !(Sweeper) ભંગી! ભંગી! ” દવાખાના માં ઓહાપો મચી ગયો. લોકો અહિતહી દોડવા લાગ્યા અને હકિમ ના પગ હવે  જાણે દૂષિત થઈ  હોઈ  એમ લોકો  ખુબજ ગુસ્સે ભરાયા અને મોટા અવાજે  હકિમ જી એ બૂમ પાડી : ‘ચંડાલ (અછૂત)’, “કોના કેહવાથી તું અહી આવ્યો?” તે મારા પગમાં પડી મારી દવાઓ અને દર્દીઓનું હજારો રૂપિયાનું નુકશાન કર્યું છે. કોણ આપશે આના પૈસા?”

મારી આંખો માથી આંસુ વેહવા લાગ્યા. “મહારાજ! માફ કરો  મારી ભૂલ થઈ આ પાપી ની ભૂલ થઈ. માફ કરો મને . તમારા બુટ મારા માથા પર રાખું છું પણ મારા બીમાર દીકરની હાલત જોઈ ભાન ના રહી. માફ કરો, મહારાજ !” તમે જ અમારા માઈબાપ છો. “હું દવા નું વળતર ચૂકવી શકું એમ નથી, હું  માત્ર આપની સેવા કરી શકું . દીકરો મરણ પાથરી પર છે,મહારાજ !” દવા આપો નહિતર એ મરી જશે , મહારાજ !, નહિતર એ મરી જશે.”.

“હકિમ જી એ પોતાનું માથું હલાવતા કહ્યું, ભલે ! સેવા કર મારી ! સેવા કર મારી !” પણ, કઈ રીતે તું મારી સેવા કરીશ? તે ક્યારે પણ અહિયાં થી દવા લીધી છે ?“સરકાર ! હું બહાર ઊભો રહીને ત્યાં થી નીકળતા દરેક માણસના પગે પડી, વિનંતી કરતો હતો મારો સંદેશો તમને પોહચાડવા માટે.” મે કહ્યું.“સરકાર ! દયા કરો, આ વખતે, બીજી વાર તમે મારો જીવ માંગો તો પણ આપી દઇશ.” મારા બાળક નો જીવ બચાવી લ્યો સાહેબ.” આખી રાત છાતીએ વળગાડી ને રાખ્યો છે કે  એ વિચારીને કે સવાર પડ્યા ની સાથે જ દવા લઈ આવીશ.”

આ જોઈ હકિમ જી નું હ્રદય થોડા અંશે પિઘળ્યું અને દવા લખવાનું શરૂ કર્યું. ત્યાં જ તો દીકરા નો કાકા નો અવાજ આવ્યો, “લાખા ! યે લાખા !, હાલ તારો દીકરો પાછો થયો છે.” હું દોડ્યો, હકિમ જી ના હાથ માથી પેન નીચે પડી. ઘરે આવીને જોયું કે મારો દીકરો જમીન પર સૂતેલો છે અને ખૂબજ ખરાબ સ્થિતિ માં છે, દીકરાની માં બાજુ માં રડી રહી છે. અને થોડી વાર માં દરવાજા પર અવાજ આવ્યો જોયું તો હકિમ જી દરવાજા પર ઉભેલા છે. તેને સારવાર શરૂ કરી અને મારા દીકરાને બચાવી લીધો. હકિમ જી યે બાળક ને બચાવી લીધો અને ત્યારે મને સમજયો કે,” ધર્મ  જ માણસ ને ,અછૂત ને દૂર રાખે.”

Untouchable by Mulk Raj Anand

Page No- 71 to 74

(ભાષાંતર: Vinod Rabhadiya)

Google Meet Sharing Screen and Join Meeting

'कॉमन मैन'

'कॉमन मैन' सबसे पहले तो ये 'कॉमन मैन' की  definition आज के समय में आधार पर समझने की कोशिश करते है। 'कॉमन मैन' (illiterate because ) जो अपने मौलिक अधिकार के लिखे पूरी जिंगदी लड़ता है पर उसे ये नहीं ये पता की ये मौलिक अधिकार क्या है ? 

कॉमन मैन' , यही सोच कर वोट देने की लाइन में खड़े है की एक दिन उसकी ज़िंदगीका अच्छा आएगा, फिर वो लाइन नोटबंदी , राशन  या फिर श्रमिक ट्रैन की लाइन ही क्यूँ न हो ! 

कॉमन मैन', जो  घर से बाहर निकले, तो जनता उसकी मारती है, ऑफिस जाये तो बॉस उसकी मारता है, और वापस घर पे जाये तो बीवी या हस्बैंड उसकी मारता है । 

कॉमन मैन', जो एक-बार जीने के लिए बार-बार मरता  है ,जो हरेक त्यहारो पर नाचते  है,यही सोच कर के आज उसे आज़ादी मिली है, बोलनेकी  नाचनेकी, घुमनेकी।  

कहा से आते है ये लोग ? क्या चाहते है ये ? अगर ये कॉमन मैन', ट्रैन के नीचे  आकर , लाइन में खड़े रेहकर, या फिर फुटपाथ पर सोये, या फिर चल कर घर जाते हुई मर जाते है और देश की सरकार कोई भी फरक नहीं पड़ता तो फिर ये कॉमन मैन' को मर जाने दो ।  

एक उडान जिंदगी की

कुछ यादो को भूलना काफी मुश्किल है, चाहै वो अच्छी हो या फिर बुरी | बोहोत सारे यादें धुंधली हो जाती है, ओर कई सारी यादो को भुलाना, इन् कर हम उसको भूल जाते है, लेकिन कई ऐसी यादें है जिनको भूलना इंसान के लिये नामुनकिन सा बन जाता है | बहुँत बार 'यादें' फिल्म का गाना है गुनगुनाया करता हू, ''बातें भूल जातें है, यादें याद आती है |

 अपने जीवन का प्रसंग हना चाहता हूं,रविवार थातो मैं स्कूल गया था थोड़ी देर बच्चों के साथ बास्केटबॉल का मजा लेने के बाद मैंने सोचा कि चलो कुछ काम तो है नहीं तो एग्जाम सर पर है इसलिए सोचा कि चलो बच्चो की कुछ हेल्प कर दे दो रास्ते में ही एक बच्चे ने मुझे कहा केसर आप हमेशा मेरे साथ मजाक में कहते हैं कि आपका कान के अंदर जो सोने की बाली जो है वह मैं चाहता हूं और इसलिए मैं आपका काम जो है वो काट लूंगा और बहुत बाद में उसको इसी प्रकार से मजाक में कहता था कि आप अपना मुझे अपना काम जो है मुझे आप दे दो बस 1 दिन बस उसी दिन जब मैं स्कूल की ओर जा रहा था तब वह बस बच्चा मुझे रास्ते में कहता है कि सर आप मेरा काम ले लो लेकिन आप अपना दिल जो है वह मुझे देखो तो उस समय मुझे ऐसा लगा कि पर यह जो लम्हा जो है जीवन का कह सकते हैं कि ऐसा लम्हा के कभी भी शायद वापस आए या ना आए वह मैं नहीं चाहता लेकिन ऐसा लम्हा मेरे जीवन में कोई बच्चा जो है वह किस प्रकार की बात करता है और अब मैं उस दिन काफी हो गया था और मुझे लगा कि चलो जैसा भी हूं क्योंकि वर्क करता हूं ऐसा टीचर कुछ भी हो लेकिन कभी खुश था|

छोटी छोटी चित्राये य़ादे ,बिछी हुई है लमहोकी लोन पर  

नंगे पैर उनपर चलते चलते, इतनी दूर चले आये हैं की अब भुल गये है झूते कहा ऊतारे थे |

अेडी कोमल थी जब आये थे, थोडी-सी नाजूक  है अभी भी ओर नाजूक ही रहेगी,

इन खट्टी-मीठी यादो की शरारत जब तक इन्है गुदगुदाते रहै,

सच भुल गये है झूते काहा ऊतारे थे,

पर लगता है, उनकी जारुरत नही |

  ~फिल्म :उडान

~

COVID 19, Man as an Evil

अकेला इंसान फिर गाड़ी तेरी चार क्यूँ
घर में है चार फिर रुमस फिर तेरे आठ क्यूँ
पैसों से नई बनते क़ुदरत से हम ख़ास क्यूँ
तेरी पीढ़ी का सोच वो कैसे लेंगे साँस क्यूँ

                          (Gully Boy)

'कोरोना' वायरस,ये शब्द  को सुन ने वाले शायद  बहुत कम लोग होंगे इस धरती पर, के जिन्होंने इस महामारी का  प्रकोप नहीं देखा होगा। इस प्रकोप, महामारी, और तूफान का  सबसे बड़ा भोग अगर कोई बना है तो वो गरीब इंसान ही होगा। कभी कभी समझ मैं नहीं आता के  इस धरती पर गरीब होना क्या कोई गुनाह या पाप है ? अगर नहीं तो फिर मंदिर , मस्जिद, चर्च में रहने वाला भगवान की  जिसने ये दुनिया बनिए है क्या वो ऊपर बैठे बैठे हस रहा होगा या फिर अपनों के देख कर रो रहा होगा ?  बचपन से सुनते आ रहे है और अभी भी सुन रहे है की भगवन के  घर में देर है पर अंधेर नहीं। यहाँ तो पुलिस की तरह देर तो है ही लेकिन अंधेर तो पहले से है ।
अगर कोई आपत्ति आती है तो सबसे पहले टिकट जो है वो नाम गरीब की नाम की फटेगी। सब बोलेगे, मीडिया वाले, कुछ बेवफ़ूक लोग लेकिन करेगा कोई कुछ नहीं।साला ये गरीब होना भी कितना गरीब होता है !

आज लोकडाउन 2.0 चल रहा है, और देखो आज भी लाइन में  एक गरीब खड़ा है ,चाहे फिर वो अस्पताल के बहार हो , बैंक के बहार हो या फिर खाने लिए ही क्यों न हो। अपने कभी देखा है मुकेश अंबानी को लाइन में खड़े होकर राशन लेने गया हो ।  इनका दर्द समझने वाला शायद ही कोई होगा इस  धरती पर। ऊपर तो इसका कोई भगवान या इसी कोई दिव्यशक्ति नहीं जो इसकी सुनने ले । इसका पहले भी न कोई था और न रहेगा । 

लेकिन जिस कदर ये पेडेमिक ने अपनी रह जो पकड़ी है उसमे  चाहे गरीब हो या फिर  आमिर हो दोनों को इन्साफ मिला है। जो काम हमारी देश की उच्चतम न्यायालय को करने कई साल लगते है आज वो काम इस वायरस ने कुछ दिनों में कर दिया। कोरोना ने न तो आमिर को देखा और नहीं गरीब को! येतो वक़्त ही बताएगा के  का महामारी का अंत  कोन करेगा ? रावण को तो मार दिया लेकिन आज अगर राम खुद होते  और उसके साथ अगर विभीषण भी होता तो भी तो भी इस का कुछ नहीं बिगाड़ सकते। अगर इसका कोई बाण या शस्त्र है  तो वो केवल विज्ञानं है। वही इस मानवजात को उजागर करेगा ।

 औध्योगीकरण, टेक्नोलॉजी का अधिकतर  उपयोग  विज्ञानं की नयी नयी खोज, ग्लोबल वार्मिग  सेलिब्रेशन, जीवनप्रलाणी ये सारी बातोंका हमारे सामने उदाहरण है , COVID19. 

ये सफर तब शरू हुआ जब चीन के हुबेई प्रान्त में 17 नवेम्बर  2019 को पहला केस देखने को मिला। तब किसीने भी नहीं सोचा होगा की ये महामारी पुरे विश्व को इस इसतरह से तबाह कर देगी। अमेरिका के प्रेजिडेंट डोनाल्ड ट्रंप ने तो अपने भाषण में इसको चाइनीज वायरस कहा। चाइना ने  अमेरिका  को दोषी माना ये केह्कर  के अमेरिका के 300 मिलेटरी एथलीट्स ये वायरस को वहांन शेहेरमे फैलाया है। हकीकत का किसको  पता नहीं सच तो यही है की दोनों देश इसकी जपेट बहुत बुरी तरीके से है। लेकिन चीन ने अपने वैज्ञानिक और टेक्नोलॉजी का महत्तम फायदा उठाते हुई इस पेंडेमिक को पूरी  तरह से हरा दिया।

ये तो समयही बताएगा के यह डिजास्टर कब रुकेगा। लेकिन, ऐसे क्रिटिकल समय में सभी देशोंने साथ मिल कर काम किया वो इंसानियत की एक मिसाल बन गयी। ईश्वर में मानने वाले वर्ग ने आज ये भी मान लिया के अभी के समय का भगवान केवल और केवल डॉक्टर ही है लेकिन वो समय भी दूर नहीं दोस्तों जब कोरोना वायरस को विज्ञानं के द्रारा हारने के बाद धर्म ही इसका शेर्य ले जायेगा।

यह तो समय ही बतायेगा कि ये माहमारी  कब जाके कब रुकेगी। लेकिन अगर हम इन सबका विश्लेषण करे तो कही न कही  इन्सान ही है इन सब का जिम्मेदार है । "If you save nature then nature will save you."लेकिन यहां तो इंसान खुद का शिकार हो गया।

इन परिस्थिियों को देख कर मुझे काफी फैमस लेखक की याद आ गई जिसका नाम था ,जॉर्ज ऑरवेल।

जॉर्ज ऑरवेल, १९०३ में उसका जन्म भारत में हुआ और उसके पिताजी सिविल सेरवेंट थे। पूरा परिवार १९०७ में वापस इंग्लैंड आया। स्कूल टीचर, बुक शॉप असिस्टेंट, और बहुत सारे मैग्जीन को पब्लिश करने के बाद १७ अगस्त १९४५ को उसकी किताब  सामने आई जिसका नाम था, एनिमल फार्म। बहुत लोगों के द्वार क्रिटिसाइज किया गया और कई लोगों ने इसको पसंद किया।

इस किताब में ऑरवेल ने इन्सानों के द्वारा प्राणियों को हो रहे अत्याचार और जुल्मों का वर्णन किया है। कई ऐसी बाते है जो बहोत सालो पहले की गई थी लेकिन आज हमने सही माइनेम उसका अर्थ समझा है l चलिए कुछ वाक्यों आपके सामने रखते हैं जिनका इस महामारी कई ना कई संबंध जरूर है।

(1) All men are enemies.All animals are comrades. जिस प्रकार से ये कॉरोना वायरस तेजी से बढ़ रहा है  उसको देखते हुवे हम खुदके दुश्मन बन गए और पशु पंखीआज अपने दोस्त बन गए। इन्सान आज जैल में और पशु पंखी आज़ाद हुई है।      

(2) All the habits of Man are evil. रिसर्च , बायोलॉजिकल वेपन का उपयोग करना,लाइफ स्टाइल, खाने के चीजे, सेलिब्ररेशन इंसान ने अपनाई है, उसका ही नतीजा आज उसके सामने है।

(3) FOUR LEGS GOOD, TWO LEGS BAD.  समजनेवाले  समज गए है ना समजे तो बहाना है 

और अंत में समय कभी पीछे मुड़ कर नहीं देखता हमको समय के साथ चलना ही पड़ता है ।

Inspired From :
Book Animal Farm by George Orwell

Family Man, Mission‘ Zulfiqar’and Train to Pakistan

Family Man, Mission‘ Zulfiqar’and Train to Pakistan

 "कातिलों का शहर है गुनह्गार कौन है 

हमसे मत पूछिए के ईमानदार कौन है" 

 The Family Man is simultaneously a fantasy, allegory, political satire and a life of a common man. There are many problems along the way of terrorism now and then. The Family Man is worth watching Web Series which deals with the horrors of Communal riots, terrorism, Bhopal Gas Tragedy.

Why the issue between India and Pakistan has been a flop show like an Indian Movie?  Because the history has left behind the communal riots, terrorist attacks, and missions since the partition of India and Pakistan in 1947. Behind every serial attack, crime only Pakistan or Muslims are considered to be responsible for. Why? Even today, Pakistan is being considered responsible for any movement or any ceasefire on the border.

There are the people in both the countries who still want harmony, peace, tranquility but the government, media, politicians, capitalists, bureaucrat play a weird diplomacy by pretending their countries as esoteric. 

Khushwant Singh’s Train To Pakistan reveals the horrors of partition between India and Pakistan. It depicts the communal riots between Hindu and Muslims. Sikhs and Hindus corpses were being taken in trains coming from Pakistan. Muslims said the Hindus had planned and started the killing and the Hindus had the same blame. The Sikhs retaliated by attacking on Muslim refuge train and send it across the border writing on the train, “Gift To Pakistan”.   

Every people have the hope of wake up, go to work, get salary, spend time with family and get sleep but those who are working relentlessly have no choice to sink into such a pleasure of Paradise. Our country depends on them, CIA (Central Intelligence Agency), Army and Soldiers. Terrorists need to win once but we need to win every time in a right way and this is the major different between them. 

Common man- The family Man is always being crushed by diplomacy of government. Common man becomes the most affected social animals in all crisis, whether it is natural calamities or whether it is COVID19. 

Common Men are like sugarcane, when sugarcane goes into Juice Machine and being crushed bitterly. When it’s juice comes out, our politicians drink it happily.

Everyone wants to stop bloodshed in Kashmir but by and large we fail to do so. Because we can’t figure it out who is the real player? There are so many players in this war and they are playing their own game, Pakistan Civil GOVT, the Army, ISI, Raw, our central GOVT, RSS, State GOVT, Local GOVT and Jamat, Hurriyat. Meanwhile, it’s difficult to find out who is right and who is wrong? Our politicians are like snake who can cast its slough but not its poison. 

They are...

“Gandhi disciples are minting money. They are good saints as the crane. They shut their eyeys piosly and stand on one leg like yogi doing penance; as soon as a fish comes near-hurrup”    (Page-22, The train To Pakistan)

Even today the diplomacy of politicians and government has crystal clear aim of harassing and looting the innocent people of India. Moreover, Kashmir people are most affected by all theses stuffs.

I still remember the moment when we were In Doda, Kashmir, Last year. We went for one day picnic and the there were the people who were watching the Video furious speech of Buhran Vani. 

Why do they need to follow or believe such people?  Because we have portrayed them as terrorist.  Military enforce curfew for weeks, internet, mobile services, business and school are closed for months when there is an attack. 

People oppress Army and it’s the children who have to pay the price. People have no longer faith in government and apparently it’s a crime to snatch the freedom of Kashmiri people. But the question is who cares? Some morons call Kashmir as the “Crown Of India.”

Criminals are not born they are made by hunger, want and injustice. (Page-45, Train To Pakistan) 

Yes, it is rightly to say that Englishmen have gone out but the rich Indians have taken their place.  It is not the sort of dirt that can be wiped off or washed clean.  As I told you earlier it’s a common man- Family Man who is being crushed at every moment by government and by rulers. 

Inspired from:
The family man web series 
The book,  Train to Pakistan by Khushwant Singh