Untouchable by Mulk Raj Anand

            Untouchable (અછૂત)

 “બાબુ જી, બાબુ જી, ભગવાન તમને સુખસંપતિ આપે. મેહેરબાની કરી મારો સંદેશો હકિમ જી ના કાને પોહચાડો.હું બૂમો પાડતો રહ્યો અને બોલતો રહ્યો કે હું હકિમ જી પાસે પાર્થના કરી રહ્યો છું. મારો દીકરો ખૂબ જ તાવ થી પીડાઈ રહ્યો છે. તે ગઇકાલ થી બેભાન છે અને હું હકિમ જી પાસે તેની દવા લેવામાટે આવ્યો છું.” મારી મદદ કરો કોઈ.“દૂર રહે, દૂર રહે મારા થી,” ત્યાં ઉભેલો એક માણસ બોલ્યો. "તને અડીને શું મારે બીજી વખત નાહવા માટે જવું? હકિમ સાહેબ ઓફિસ માં કામ કરતાં લોકો ને પેહલા તપાસ કરશે અને તારા જેવાને તો આખો દિવસ કઈ જ કામ હોતું નથી. “રાહ જો નહિતર બીજા દિવસે આવજે જા” આટલું બોલી તે માણસ દવાખાના માં ચાલ્યો ગયો.

હું ત્યાં ઊભો રહ્યો. જ્યારે કોઈપણ ત્યાંથી પસાર થાઈ ત્યારે બન્ને હાથ જોડી, તેમના પગે પડી હકિમ સાહેબ ને મારો સંદેશો પોહચાડવા માટે આજીજી કરું.પણ આ સફાઈકામ કરનારનું કોણ સાંભળે?  

એક કલાકથી હું કચરાના ઢગલા પાસે ઊભો રહ્યો કે જે મે અકઠોકર્યો હતો. કાળી મજૂરી કરી જે પૈસા કામયો તેનાથી પોતાના દીકરા માટે દવા પણ લઈ ન શકયો યે વિચારતા જાણે કોઈ વીછી વારંવાર મને ડંખ મારી રહ્યો હોઈ એવું લાગી રહ્યું હતું. મે જોયું કે હકિમ જી ના રૂમમાં ધણી બધી બોટલ દવા થી ભરેલી હતી અને છતાં પણ હું તેને મેળવી શક્યો નહીં. મારુ મન ઘરે બીમાર દીકરા પાસે અને શરીર હકિમ જી પણ રૂમ ની બહાર હતું. મારા હ્રદય ને દીકરાથી દૂર કરી ભગવાન ને પ્રાર્થના કરવા લાગ્યો. પણ ત્યાં કોઈ જ મને સાંભળનારું ન હતું. હું મારા દીકરને મરતો જોવા લાગ્યો અને કોઈ આવે ને મને કહ્યું કે., “તારા દીકરાનું છેલ્લી મારુ મોઢું જોઈ લે”. હું ઘરે પાછો ફર્યો.. 

“તમે દવા લઈ આવ્યા ?” મારી પત્ની દોડતી  આવતા મને પૂછ્યું. મારો દીકરો અધડી ખુલેલી આંખો અને બેભાન અવસ્તામાં  મને જોઈ રહ્યો છે. “તેઓએ મને કહ્યું કે જલ્દી તેને  હકિમ પાસે લઈ જશે.” આટલું કહી હું પાછો હકિમ ના રૂમ તરફ જવા લાગ્યો. “દવા નું શું થયું ?, લાવ્યા કે નહીં?” મારા પત્નીયે રડતાં રડતાં બૂમો પડતાં મને કહ્યું. પણ હું દોડતો રહ્યો. હકિમ ના રૂમ મે પોહચ્યો ને તરત જ એમના પગમાં પડી અને કેહેવા લાગ્યો, “ હજી પણ થોડા જીવ રહ્યો છે સાહેબ  મારા દીકરામાં ! હકિમ જી. હું આખી જિંદજી તમારો ગુલામ બની ને રહીશ, પણ મારા દીકરાને બચાવી લ્યો હકિમ જી, દયા કરો, રેહેમ કરો, ભગવાન તમારું ભલું કરશે.”

“ભંગી !(Sweeper) ભંગી! ભંગી! ” દવાખાના માં ઓહાપો મચી ગયો. લોકો અહિતહી દોડવા લાગ્યા અને હકિમ ના પગ હવે  જાણે દૂષિત થઈ  હોઈ  એમ લોકો  ખુબજ ગુસ્સે ભરાયા અને મોટા અવાજે  હકિમ જી એ બૂમ પાડી : ‘ચંડાલ (અછૂત)’, “કોના કેહવાથી તું અહી આવ્યો?” તે મારા પગમાં પડી મારી દવાઓ અને દર્દીઓનું હજારો રૂપિયાનું નુકશાન કર્યું છે. કોણ આપશે આના પૈસા?”

મારી આંખો માથી આંસુ વેહવા લાગ્યા. “મહારાજ! માફ કરો  મારી ભૂલ થઈ આ પાપી ની ભૂલ થઈ. માફ કરો મને . તમારા બુટ મારા માથા પર રાખું છું પણ મારા બીમાર દીકરની હાલત જોઈ ભાન ના રહી. માફ કરો, મહારાજ !” તમે જ અમારા માઈબાપ છો. “હું દવા નું વળતર ચૂકવી શકું એમ નથી, હું  માત્ર આપની સેવા કરી શકું . દીકરો મરણ પાથરી પર છે,મહારાજ !” દવા આપો નહિતર એ મરી જશે , મહારાજ !, નહિતર એ મરી જશે.”.

“હકિમ જી એ પોતાનું માથું હલાવતા કહ્યું, ભલે ! સેવા કર મારી ! સેવા કર મારી !” પણ, કઈ રીતે તું મારી સેવા કરીશ? તે ક્યારે પણ અહિયાં થી દવા લીધી છે ?“સરકાર ! હું બહાર ઊભો રહીને ત્યાં થી નીકળતા દરેક માણસના પગે પડી, વિનંતી કરતો હતો મારો સંદેશો તમને પોહચાડવા માટે.” મે કહ્યું.“સરકાર ! દયા કરો, આ વખતે, બીજી વાર તમે મારો જીવ માંગો તો પણ આપી દઇશ.” મારા બાળક નો જીવ બચાવી લ્યો સાહેબ.” આખી રાત છાતીએ વળગાડી ને રાખ્યો છે કે  એ વિચારીને કે સવાર પડ્યા ની સાથે જ દવા લઈ આવીશ.”

આ જોઈ હકિમ જી નું હ્રદય થોડા અંશે પિઘળ્યું અને દવા લખવાનું શરૂ કર્યું. ત્યાં જ તો દીકરા નો કાકા નો અવાજ આવ્યો, “લાખા ! યે લાખા !, હાલ તારો દીકરો પાછો થયો છે.” હું દોડ્યો, હકિમ જી ના હાથ માથી પેન નીચે પડી. ઘરે આવીને જોયું કે મારો દીકરો જમીન પર સૂતેલો છે અને ખૂબજ ખરાબ સ્થિતિ માં છે, દીકરાની માં બાજુ માં રડી રહી છે. અને થોડી વાર માં દરવાજા પર અવાજ આવ્યો જોયું તો હકિમ જી દરવાજા પર ઉભેલા છે. તેને સારવાર શરૂ કરી અને મારા દીકરાને બચાવી લીધો. હકિમ જી યે બાળક ને બચાવી લીધો અને ત્યારે મને સમજયો કે,” ધર્મ  જ માણસ ને ,અછૂત ને દૂર રાખે.”

Untouchable by Mulk Raj Anand

Page No- 71 to 74

(ભાષાંતર: Vinod Rabhadiya)

Google Meet Sharing Screen and Join Meeting

'कॉमन मैन'

'कॉमन मैन' सबसे पहले तो ये 'कॉमन मैन' की  definition आज के समय में आधार पर समझने की कोशिश करते है। 'कॉमन मैन' (illiterate because ) जो अपने मौलिक अधिकार के लिखे पूरी जिंगदी लड़ता है पर उसे ये नहीं ये पता की ये मौलिक अधिकार क्या है ? 

कॉमन मैन' , यही सोच कर वोट देने की लाइन में खड़े है की एक दिन उसकी ज़िंदगीका अच्छा आएगा, फिर वो लाइन नोटबंदी , राशन  या फिर श्रमिक ट्रैन की लाइन ही क्यूँ न हो ! 

कॉमन मैन', जो  घर से बाहर निकले, तो जनता उसकी मारती है, ऑफिस जाये तो बॉस उसकी मारता है, और वापस घर पे जाये तो बीवी या हस्बैंड उसकी मारता है । 

कॉमन मैन', जो एक-बार जीने के लिए बार-बार मरता  है ,जो हरेक त्यहारो पर नाचते  है,यही सोच कर के आज उसे आज़ादी मिली है, बोलनेकी  नाचनेकी, घुमनेकी।  

कहा से आते है ये लोग ? क्या चाहते है ये ? अगर ये कॉमन मैन', ट्रैन के नीचे  आकर , लाइन में खड़े रेहकर, या फिर फुटपाथ पर सोये, या फिर चल कर घर जाते हुई मर जाते है और देश की सरकार कोई भी फरक नहीं पड़ता तो फिर ये कॉमन मैन' को मर जाने दो ।  

एक उडान जिंदगी की

कुछ यादो को भूलना काफी मुश्किल है, चाहै वो अच्छी हो या फिर बुरी | बोहोत सारे यादें धुंधली हो जाती है, ओर कई सारी यादो को भुलाना, इन् कर हम उसको भूल जाते है, लेकिन कई ऐसी यादें है जिनको भूलना इंसान के लिये नामुनकिन सा बन जाता है | बहुँत बार 'यादें' फिल्म का गाना है गुनगुनाया करता हू, ''बातें भूल जातें है, यादें याद आती है |

 अपने जीवन का प्रसंग हना चाहता हूं,रविवार थातो मैं स्कूल गया था थोड़ी देर बच्चों के साथ बास्केटबॉल का मजा लेने के बाद मैंने सोचा कि चलो कुछ काम तो है नहीं तो एग्जाम सर पर है इसलिए सोचा कि चलो बच्चो की कुछ हेल्प कर दे दो रास्ते में ही एक बच्चे ने मुझे कहा केसर आप हमेशा मेरे साथ मजाक में कहते हैं कि आपका कान के अंदर जो सोने की बाली जो है वह मैं चाहता हूं और इसलिए मैं आपका काम जो है वो काट लूंगा और बहुत बाद में उसको इसी प्रकार से मजाक में कहता था कि आप अपना मुझे अपना काम जो है मुझे आप दे दो बस 1 दिन बस उसी दिन जब मैं स्कूल की ओर जा रहा था तब वह बस बच्चा मुझे रास्ते में कहता है कि सर आप मेरा काम ले लो लेकिन आप अपना दिल जो है वह मुझे देखो तो उस समय मुझे ऐसा लगा कि पर यह जो लम्हा जो है जीवन का कह सकते हैं कि ऐसा लम्हा के कभी भी शायद वापस आए या ना आए वह मैं नहीं चाहता लेकिन ऐसा लम्हा मेरे जीवन में कोई बच्चा जो है वह किस प्रकार की बात करता है और अब मैं उस दिन काफी हो गया था और मुझे लगा कि चलो जैसा भी हूं क्योंकि वर्क करता हूं ऐसा टीचर कुछ भी हो लेकिन कभी खुश था|

छोटी छोटी चित्राये य़ादे ,बिछी हुई है लमहोकी लोन पर  

नंगे पैर उनपर चलते चलते, इतनी दूर चले आये हैं की अब भुल गये है झूते कहा ऊतारे थे |

अेडी कोमल थी जब आये थे, थोडी-सी नाजूक  है अभी भी ओर नाजूक ही रहेगी,

इन खट्टी-मीठी यादो की शरारत जब तक इन्है गुदगुदाते रहै,

सच भुल गये है झूते काहा ऊतारे थे,

पर लगता है, उनकी जारुरत नही |

  ~फिल्म :उडान

~